Etienne Tollenaere – Bezoeker Expo 58


De voorbereidingen voor Expo 58 begonnen al veel eerder. De bouw van de paviljoenen en structuren, waaronder het Atomium, begon in 1956. Etienne was toen 10 jaar oud en woonde in Brussel. Dankzij zijn vader ontdekte hij Expo voor de eerste keer. Het was liefde op het eerste gezicht. Twee jaar later, in 1958, toen Etienne 12 was, bezocht hij Expo 58 meermaals, 52 keer om precies te zijn.

Ondanks zijn jonge leeftijd, herinnert Etienne zich de Wereldtentoonstelling nog zoals het gisteren was en deelt hij details dat de meesten zich zelfs niet meer herinneren. Die aandacht voor details vinden we ook terug in de unieke maquette die hij maakte van de site van Expo 58, van het aantal bomen tot de richting van de vlaggen, te zien in de permanente tentoonstelling van het Atomium.

ningesprokendooreenAIgetraindestemomdeauthenticiteitvandeoriginelestemzoveelmogelijktebehouden.Veelluisterplezier!WelkombijonzepodcastoverEXPO58.Indezeafleveringnemenwejeterugnaar1958.Eentijdwaarineenkrant2frankkostte,NASAwerdgeborenendeplastichoelahoepdewereldveroverde.DevoorbereidingenvoorExpo58begonnenaljarenvoordeeigenlijkeopeningin1958.Hetideeendeeersteplannenwerdenaltienjaareerderbesproken.BelgiëwildemetdewereldtentoonstellingzijnwedergeboortenadeTweedeWereldoorlogindekijkerzetten,enzijncentralerolbinnendeEuropesegemeenschaponderstrepen.Debouwvandepaviljoenenengebouwen,waaronderheticonischeAtomium,begonin1956.EtienneTollenaerewastoen10jaaroudenwoondeinBrussel.HijontdektedeEXPOvoorheteerstdankzijzijnvader.Hetwasliefdeopheteerstegezicht.Tweejaarlater,in1958,toenEtienne12was,bezochthijEXPO58meerderekeren.IkbenÉtienneTollenaere,geboreninzesenveertig.Opdetentoonstellingwasiknettwaalfgeworden,eindmaart.Enzoalsikalinverschillendeopnameshebgemeld,Ikhadeenvaderdieerggeïnteresseerdwasdooralleswatergebeurdetijdensdevoorbereidingen,deaankondigingvanExpoachtenvijftig,vanvijfenvijftig,zesenvijftig.Enikhadeenzusjedattweejaarjongerwasdanik.HijverteldehetonstoenwewarentoentienenachtjaargaanweExpo58zien,watonsdekansgeeftomdewereldteontdekken.BelgiëaandeenekantenCongoaandeanderekantendeanderedeelnemendelanden.Dusvoordielandenkrijgenwedekansomhettezien,gebaseerdopdekennisdieweopdatmomenthadden,wathetverleden,hethedenendetoekomstplannenwarenvanelkvandezelanden.Datiswathijonsvertelde.Dusdatwasheelinteressant.Jeleertovergeschiedenisengeografie,waarschijnlijkveelmeerinzesmaandentijd,dandatjetijdensjeheleschooltijdzultleren.Dushijhaderalovernagedachtomeenabonnementvooronstekopen.Daarkomiklateropterug.Invijfenvijftig,zesenvijftigsteldehijhetvoorenikwasheelenthousiast,ikwaserklaarvoorEnikkochttweegrotemappenenwatschriften.Eneenmapgewijdaandetentoonstelling,Ikverzameldeallepersartikelenoverdebouw,detentoonstellingzelfenlaterdesloop.EndeanderebundelhebbenweopgedragenaandestadBrussel.WekwamenuitBrussel,wewoondenvlakbijhetJubelpark,vlakbijdegemeenschappelijkemarkt.Enhijzeitegenmedaterveelgebouwdgingwordenzoalsboulevardsentunnels.Veelvandeeerstegebouwenwerdentoengebouwd.Hetwasduseengroteomwentelingindestad.Endus,tegelijkertijd,sindsvijfenvijftigbenikallesbeginnenverzamelen.Ikhieldhetvoltot1980.In1980stopteik.Brusselverloorzijncharme.MaarikhebdegeschiedenisvanBrusselvan‘55tot‘80gedaan.Elkdenkbaarkrantenknipsel,elkebouwplaats.Wemaaktenfoto'sindebuurtvanbouwplaatsen,bijdemetro,enz.EndanwasernogdeberoemdeExpo‘58bundel.Indeloopderjarenhebikduseenenormehoeveelheiddocumentatieverzameld,vanbouwwerkendieinmiddelsverdwenenzijn.Dusikhebhettotopdedagvanvandaagbijgehouden.Enzoalsikalzei,ikben52keernaardeexpogeweest.Voormijzijnditmooieherinneringen.Wegingennooitopzondagvanwegededrukte.Entoenwedevijftigsteverjaardagnaderden,haddenmijnzusenikelkonseigenabonnement.Nahetmiddagetennamenwedetram,alleenwijtweeën,zonderonzeouders.Envaakhebbenweerhelemiddagendoorgebracht,totvijfofzesuurendangingenwenaarhuis.EXPO58veranderdeBrusselineenechtewereldmetropool.Indejarenvoordeopeningvandewereldtentoonstellingzagjedestadveranderen.Erwerdvolopgebouwdomdemiljoenenbezoekersoptevangen.OokdejongeEtiennekeekmetgroteogennaardeimposantegebouwen.Ikwoondeindebuurt,maardaarwashetnietzodruk.Wehaddenmeerlast,bijwijzevanspreken,invijfenvijftig,zesenvijftigenzevenenvijftigbijdebouwplaatsenvandetentoonstelling.IndeaanloopnaardetentoonstellingneemtDeBotaniquebijvoorbeelddehelebinnenringover.Enikhebweergelukgehad,ikhadeengrootmoederdieeenhuisbouwdeinMeise,MeiseisinderichtingvanWolvertem.enopdoordeweeksedagen,tijdensdevakantie,ikhebhetoverzesenvijftig,zevenenvijftig,zowelindewinteralsindezomer,toenwedoordeweeksnaarhaarhuisgingen.Mijnmoederwerkteniet,maarmijnvaderwel.Maarwegingensomsnaarhaarhuis,tijdensdepaasvakantieenzo.Wenamendetram,de40,dienietverwasvanwaarwewoonden,naarhetRogierplein.EndannamenwelokaletramdiehieraandevoetvandeBeneluxpoortaankwamendievoordeexpolangsliep,naregelmatigdraaien,kwamenweaanbijdeJapansetoren,bijhetChinesehuis.EntoennamhijdeAvenuedeMetz,watdeA12werd.Dustijdensaldewerkeninzesenvijftig,zevenenvijftig,Ikzagdebouw,degrondwerkenvoordeexpo,zeerregelmatig,zoalsooktezienisvanuitdetram.Totophetpuntdatzedeonderliggendetunnelplaatsen,zecreëerdenhet,enhetlieponderhetFransepaviljoendoor.Detramsporenwerdenomgeleidlangseenandereroute.Wezagenhoedezetunnelwerdgebouwd.Entoenzagikdeevolutievanallepaviljoenen,hetHongaarsepaviljoen,hetTsjechischepaviljoen,hetAmerikaansepaviljoen,DenaamvandeA12wasAvenuedeMetz.Ikhebhetallemaalgezien.Tijdensdewintersvanzesenvijftigenzevenenvijftiglagerveelsneeuw.IkherinnermeTedesco,datwarencivieltechnischetrucksenkranen,dieaanhetwerkwaren.ZozagikhetAtomiumdatookwerdgebouwd.Erlagveelsneeuweneenaantalprojectenwerdenindezeperiodestopgezet.Endatiseenvanderedenenvoordevertraginginzevenenvijftig,zoalsdebouwvanhetFransepaviljoen.Doordesneeuwwasdegrondergmodderiggeworden.EnvoordefundamentenvandeberoemdecentralevoetvanFrankrijkzijnervertragingengeweest.Maardathebikookallemaalgezien.Dushetbleefallemaalinmijnhoofdhangen.Wekunnenhetonsmoeilijkvoorstellen,wantwelevenineentijdwaarindewereldinonzebroekzakzitenwemeteenpaarmuisklikkeneenvliegticketboekennaardemeestexotischebestemmingen.In1958wasdatheelanders.Nietiedereenkonhetzichveroorlovenomtereizen.Hetbuitenlandlagvoorvelenbuitenbereik.EenreisnaarOostendewasmogelijk,maarophetvliegtuigstappennaarBenidormwasnietzovanzelfsprekend.Metanderewoorden,nee,wereisdennietzoalswevandaagdoen.Rijkemensenreisdenmethetvliegtuig.Sabenawasaandeslag.Ercirkeldenzelfshelikoptersronddetentoonstelling.Mijnoudersenikvlogenniet.Wezijnalvanjongsafaangewendomtereizen.EninjuligingenwebijvoorbeeldvaaknaarZwitserland.Endeeerstevijftiendagenvanjuli,kwamenwenietnaardetentoonstelling,omdatweinhetbuitenlandwaren.Mensenreisdennietindietijdzoalsvandaag,datiszeker.Enerzijnookveelmensendie,uitzonderlijkdatjaar,mindergereisdhebben,omdatzeomzoveelmogelijkvandezesmaandenopdetentoonstellingwildendoorbrengen.Zolangzegeïnteresseerdwaren,natuurlijk.Detentoonstellingwaseenmaniervoormensenombetrokkenteraken.Hetwarenlandendienaaronstoekwameninplaatsvanandersom.Endanwarenernogheelwatverrelandendiewezagen,hetMiddenOosten,Brazilië,ArgentiniëenMexico.Aldezelandenwarenvertegenwoordigd.Hetwasduseenuitkomst,eenmanieromdewereldrondtereizen.Hetwaseennieuwemaniervanreizen,vooralomtelerenenteontdekken.EtiennekenthetheleEXPO58gebieduitzijnhoofd.Hijherinnertzichdingendieanderenallangvergetenzijn.Erwarenbijvoorbeeldtreintjesophetterrein.Daarmeekonjejesnelverplaatsen.Wistjedatderoutevandietreintjesisveranderd?Eenheelspecifiekekleineherinneringdiemensenmeestalvergeten.Detreintjeshaddeneenroute.Heteindpunt,waardemachinistenuitrustten,waslangsdeattracties.ZeliepenoverdeBelgiëlaan,delangelaanvlakbijhetAtomium.Opdatpuntmaaktenzehiereenbocht,aandekantwaarCongowas. 

Etienne Tollenaere - Audio NL

Besteluisteraar,DezeafleveringwerdopgenomeninhetNederlands.HetinterviewwerdvertaaldeZegingenhelemaalrondCongo.Zestakenover,passeerdenhetNederland,zevertaktenzichendaaldenafachterFrankrijkendantoerdehijlangsallevreemdenaties.DetreingingnaarhetmonumentvandedynastiedattegenoverhetKoninklijkPaleisligt.Endannamhijdeloopbrugomrechtstreeksterugtegaannaardegrotepaleizen.Inhetbegin,deeerstetweemaanden,liependetreintjesopheteindeoverdeloopbrugnaarrechts,enzeliepenlangsdekantwaarjedeVerenigdeStaten,CanadaenRuslandkonzien.EndeanderekantwasFrankrijkenhetdakvanArgentinië.HetFransepaviljoenwasbehoorlijkgrootbijdeloopbrug.Dusdemeestebezoekersmaaktenfoto's,enkekenuitoverhetlandschap,inderichtingvandeVerenigdeStaten,enz.Maarhetwasbestgevaarlijkgeworden,wantinhetweekendstroomdenerveelmensenbinnen.Hettreintjepasseerdedusrechtsomeenongeluktevoorkomen,ofmisschienhebbenzeeenkeereenaanrijdinggehad,ikweethetniet.Tijdensdevolgendeviermaandenvandetentoonstelling,gingenzedeverkeerdekantop,naarlinks,omhunroutetevoltooien.Hetiseenkleindetail,maaropsommigefoto'suitdebegintijd,kunjehettreintjeaanderechterkantzienpasseren.Envoorderestvandetentoonstellingrijdendetreintjesaandelinkerkantvoorbij.EXPO58wasdeeerstegrotewereldtentoonstellingnadeoorlogenmarkeerdehetbeginvaneennieuwtijdperk.Eentijdperkvanvooruitgangenwelvaart.Meerdan40landenpromoottenzichzelfmetspectaculairepaviljoenenenprobeerdenelkaarteovertreffen.EtiennebezochtEXPO58maarliefst52keer.Jezoudenkendathijalleshadgezien.Washijnietmoevanaldiepaviljoenen?Latenwezeggendathetookarchitectuurwas.Gebouwenhebbenmealtijdgeïnteresseerd.Erwarentweepaviljoensenvanuitmuntendetechnischekwaliteit.Hetwascivieletechniek,depijlmetdekaartvanBelgiëenFrankrijk.Beidezijngebaseerdophetzelfdeprincipe.Hetwasduseengewonevoetdieindegrondwasverankerd.Aandeenekantwasereenpijldiehetgewichtvanhethelepaviljoeninevenwichthield.Enditgeldtvoorbeide.BovendienwerdhetFransepaviljoenontmanteldentoenhaddenzeeenaantalzeergroteproblemen.Zewarenbangdatzedetorenspitszouafbrekenterwijlzebezigwaren,endatderestzouafbrokkelen.HetFransepaviljoengingpaseindmeiopen.Ditishetenigepaviljoendatnognietklaarwas.WanthetFransepaviljoenligtverderopindevallei,enindevalleiwashetvochtig.Erwaswater.Enomdezegrotevoettekunnenplantendiepindegrond,hebbenzeenormveeltijdengeldverspildaandeinstallatieervan.Hetpaviljoenwasdusnietmeteenklaar.Alsmijwordtgevraagdwelkepaviljoensesthetischhetmooistzijn,voormijzijnhetertweeofdrie.AandeenekantdeVerenigdeStatenomdathetrustigwas.Ikkanhetresonerendegeluidinditpaviljoennogsteedshoren.Hetwaseenpaviljoenmiddenindezomer.Toenhetbuiten30gradenwas,washetbinnenkoel.Waaromwasdat?Omdathetcentrumerbovenleegwas.Jekondeluchtzien.Dushetwasneteenring,eenananas.Eninfeitewasheteenopenhemel.Doordedeurenbenedengingdehittewegenwashetkoel. 


Ook beschikbaar op je favoriete platforms: 


DusdeesthetiekvanhetAmerikaansepaviljoen.HetDuitsepaviljoen,eengroepvanachtDuitseschepen,zeerevenwichtig,geglazuurdineengoedontwikkeldpark.Endan,voormij,eenvandemooisteishetJoegoslavischepaviljoen.Neemdefoto'svanhetJoegoslavischepaviljoen,eenkwestievanevenwichtenmodernisme.Ikbedoel,voormijishetechteenvandemooiste.Ikhebhetoveresthetiek.IkdenkaanNederland.InNederlandwarenerin‘53overstromingen.InBelgiëookeenbeetje.Maarin‘53haddenzegroteoverstromingen,meteenstorm.Hetbovenstedeelisteruggekeerdnaardepolders.Vanaf‘54begonnenzemetrestaureren,ookinHeist,aandeBelgischekust.Zezijnbegonnenmethetreparerenvandedijken.EntoenbegonnenzeditgroteprojectvanhetIJsselmeer,degrotedijkbovenaan.EndanhetlanddrainerenomdeheleScheldeafvoervandeRijnaftesluiten.BehalveaandekantvanTerneuzen,maardrainerenendijkenbouwen.HetwasHolland'sgrote,groteproject.DatwashetthemavanhetNederlandsepaviljoen.Hetwarendemoerassen,dedijken,deArchimedesschroefomhetwatertelatenstijgen.Erwarengolvenopeenkleinstukmeteenvuurtoren.Maarerwasookeengrootvatmetmessen.Eengrotegolfineentransparantbakje.Maarditzijndingen…alstwaalfjarigewarenweverbaasd.Wehebbenveeluitgelegdgekregen.Moerassenenpolders.Frankrijk…deFransecultuur..opallegebiedenwarenerdingenteontdekken.WehebbenurendoorgebrachtinhetFransepaviljoen.Amerikawashetnieuwe,deopleving,hethuishouden.Landendieonseenbeetjevoorwaren.Desnackbar,depopcorn,nouja,deCocaCola.Ditallesgebeurdevooronsookophetzelfdemoment.CocaColawaseralvoordetentoonstelling,maarlatenwezeggendathetdeopeningvandesnackbarswas.Erwasbijvoorbeeldeensnackbar.ErwarennoggeensnackbarsinBelgië.Hetwasallemaalnieuw.Hettransportpaviljoen,waarikdolopwas.In1958iseenjaarmiddenindeKoudeOorlog.Hetiseenperiodevanpolitiekespanningen,ideologischetegenstellingeneneenwapenwedlooptussenhetWestenonderleidingvandeVerenigdeStatenenhetOostblok,onderleidingvandeSovjetUnie.VanafheteindevandeTweedeWereldoorlogtothetbeginvandejarennegentigisdewereldgeregeldopgeschriktdoorconfrontaties,maarzonderdatdetweegrootmachtenooitrechtstreekstegenoverelkaarstondenophetslagveld.1958wasgeenuitzondering.Verschillendegebeurtenissenhaddeneenblijvendeimpactopdeinternationalebetrekkingen.ErwaseencrisisinLibanon,deVerenigdeStatenbedreigdenChinameteennucleaireaanvaltijdenseencrisisoverdeStraatvanTaiwan.EndestatusvanWestBerlijndeeddegemoederenhoogoplaaien.Devlaggenvandetweegrootmachtenstondenletterlijktegenoverelkaar.Detweelandenprobeerdenelkaaropallemogelijkemanierenteovertreffen.VoordeexpobrachtdeSovjetUniebijvoorbeeldeenreplicavandeSpoetniknaarBrussel.Dezesatellietwasnietalleeneentechnologischhoogstandjein1958.Hijluiddeookhetbeginvanderuimteracein.MaarhetAmerikaansepaviljoenlietzichnietovertreffen.HetgebouwwerdontworpendoordeberoemdearchitectEdwardDurellStone,dieookhetMOMAinNewYorkontwierp.HetwaseenvandegrootsteopdeWereldtentoonstelling.HetweerspiegeldedenaoorlogseAmerikaansetechnologischevooruitgang.Etienneheeftdierbareherinneringenaanditpaviljoen.JehaddeUSSR,jehaddeVerenigdeStatentegenoverje.EndaarzatendeArabischeEmiratentussen.Hetwasopzettelijk.Watmeeris,toenzedepaviljoensplaatsten,Ruslandstemde,netalsdeVerenigdeStaten,in.EndeheerChroesjtsjov,dietoenpresidentvanRuslandwas,alsikhetmegoedherinner,wasiemanddietoenprobeerdepositiefcontactzoekenmetdeVerenigdeStatenenmetdewestersewereld.Latenwezeggendatditdingenwarendiealseenschokkwamen.Mensenkwamen,mensenbezochtendetentoonstellingengingennatuurlijkdezetweepaviljoenstegenoverelkaarzien.Erwasietsdatmeechtamuseerde.Zoalsikaluitlegde,tekendeenschilderdeik,ikhieldmebezigmetmodelbouwenzo.InhetpaviljoenvandeVerenigdeStaten,endatiseenheelspecifiekeherinnering,daarwasinfeitedeingang,debeganegrond,waarerzelfsmensenwarendie...Erwaseenmodeshowopeenstukwater,dantrappen,erwaseeneersteverdieping.Erwasmaaréénverdieping.Enerwaseenrecreatiecentrumvoorkinderenonderdetwaalfjaar.Daarbovenwaseenloopbrug.Duseendeelhadeendakenderestwasopenenbezoekerskondenhetrecreatiecentrumpasseren.Enikgingvoordeeerstekeer.Ikhieldervanwanterwarengrotebureaus,gouache,grotevellenpapier,enmensenkondendoorpatrijspoortenkijkenindemurenofvanbovenaf.Enikhebeengoedvisueelgeheugeneniktekendeveel,zelfstoenal.Ikbenerverschillendekerengeweest.Entoenmaaktenweschilderijenentekeningen.Jekrijgteengroterolmeenaarhuis.Enopeendag...Ikbenerdenkikintotaalzevenofachtkeergeweest.EnikhebhetAmerikaansepaviljoenuitmijnhoofdgetekend,vanafdevoorkant.Methetzwembad,bomen,waterstralenenvormeneengouacheperspectiefvanhetheleAmerikaansepaviljoen.Hetwaseenvrijgrotetekening.Entoenikmijntekeninghadgemaakt,AandeenekanttekendeikdestervanExpo58,metdeplaneet.Enaandeanderekant,omdatereenhostessnaastmezatdiehaarbadgehad,zewasnietverweg,zekwamafentoekijkenwatikaanhetdoenwas.Zewasgeïnteresseerd.Ikhebdebadgeineenhoekgereproduceerd.Ikhadhemvoorme,naastme.Watikniethadgezien,wasdatertweehostessenvanhetAmerikaansepaviljoenwaren,diemetbezoekersoverdeloopbrugliepenendieneerkekenopdetekeningdiezezagen.Entoenikklaarwasmettekenen,kwameenvanhennaarbenedenommetezien.Enzezeitegenme:"Komjeterugomweerzo'ntekeningtemakenvolgendekeer?"Devolgendekeerdatjekomt,kunjedetekeningopnieuwmakenenikwilhetgraagkrijgen.Eninruildaarvoorgeefikjemijnbadge.Alsje12bent,denkjeeenbeetjena.Ikzei:"Maarvoorhetgevalikterugkomenzeiserniet,etc.".Ikzei"maarikzaljedezetekeninggeven,ikkanlateraltijdweervoormezelfbeginnen."ZepakteeenschaarenscheurdedebadgeafenikhebnogsteedsditembleeminmijnmapmetdocumentatieoverhetAmerikaansepaviljoen.Feitisdattoenikmijnmaquettepresenteerde,ereenpaarinterviewswarenenikstuurdeviadeperseenberichtmetdevraagwiehaarzoukennen...wantikhebnooitmeerietsvandiehostessgehoord.EnzesprakFrans.Nou,zespraktegenmeinhetFrans.IkdenknietdatzeeenAmerikaansewas.Eniklieteenberichtachter,maarkreegnooitantwoord.Iemandverteldemedathijminofmeerwistwiehetkonzijn,datzewegzouzijn.Maarikhebnietechteenantwoordopdezevraag.Ikhadhaargraagontmoet.Zeblijftbijmijntekeningindefamilie.WijBelgenzijnBourgondiërs.Totverbuitendegrenzenstaanwebekendvooronsbier,frietenenchocolade.DusookEXPO58waseraanetengeengebrek!NietalleenvandeBelgen.Veellandensteldenlokalespecialiteitenvoorenhunmenu'szatenvolklassiekersuitdietijd.VerwachtbijvoorbeeldCoqauvininhetFransepaviljoen,SpaghettiBolognaiseinhetItaliaanseengarnalencocktailsofmosselenalsjehetBelgischerestaurantbezoekt.TegelijkbodenbedrijvenalsPlanta,MarieThumasenGerminalhunnieuweproductenaan.Erwasvooriederwatwils!Erwarenheelwatcafésenkeukens,Alsje'sochtendsrond11uurlangskwam,rookheternaarkoffie.Entoenhet11:45,12:00was,begonhet,degeurvangrillenkwameraanenvolgdedewind.Enjerookhetdehelemiddag,totdrieofvieruur.Aanheteindvandedagwashetweerkoffietijd.Webrachtenervaakdeheledagdoor.Ikweetbijvoorbeelddatereenvoedselpaviljoenwas.Ditzijnherinneringen.Erwashetmerkmargarine.Erwas,ikweethetnietmeer,Planta.WegingennaardestandvanPlanta,vlakbijdeFourSeasonsGarden.EnikweetdatjeeenkopkoffiemeteenbroodjekuntkrijgenenopdetafelslageenkleinplasticlepeltjedielijnenmaaktevoorPlanta.Wekondenerdusboteropdoen.Hetismargarine.Jekuntdeboterhammargarineren.Wezijnvaakvoorzo'nbroodjegegaan.Maarverderwarenerbestveelrestaurants.Ikherinnermedatweinverschillenderestaurantsatendieeenbeetjeverspreidlagen.Erwasoveraleten.HetPortugesepaviljoenhadzijneigenPortorestaurant,wateenapartgebouwwas.HetBraziliaansepaviljoen,ikweetdatiktoennietskonverdragen,maarhetwaseenspiraalvormigpaviljoen.Enhelemaalonderaanwasereentuin.Erwasookeengrotetoonbankeneenbar.Entoengavenzeikweetnietmeerofzegavenofdatjemoestkopeneengrootglasmeteenofanderedrank.Washeteenbiertjeofeenkoffie?Ikweethetnietmeer,maarhetwasdonkerbruinmeteenwittekraag.Misschienisheteenkoffie,ikweethetniet,Braziliaans.Maarelklandhad...Demeestelanden,zelfsNederland,haddenbenedenHeinekenbrouwerijen.Elklandhadzijneigenbar.DestadParijs,naasthetFransepaviljoen.HetpaviljoeninParijsdraaidehelemaalommode,stoffenenzovoort.MaardaaronderlaghetrestaurantLeParis,datwashetrestaurantvanhetFransepaviljoenendestadParijs.Hetwarentweegebouwen.Zedeeldeneenrestaurant.Erwarenoveralrestaurants.Elklandsteldezichvooromtepronkenmetzijncultuurenkeuken.Nogeenvraag:erwarengeenpaviljoensdieapparatuurofsouvenirsverkopen.Ikhebhetdusoverbuitenlandsepaviljoens.HetwasinhetcentrumvanOssegempark,nietvervanhetAtomium,waarvijversenfonteinenzijn.Erwaseenkleinopenluchttheaterendanwarenernogtweelangegebouwenoppalen.Endatwarenallemaalwinkels.Dusmensendiesouvenirswildenkopen,bijvoorbeeldvanlandenzoalsCambodjaofThailand,Japan,enzovoort,dangingenzenaardezewinkels.Mensenkondendussouvenirsuiteenverlandkopenopdetentoonstelling,maarnietinhetofficiëlepaviljoen.Bijhetofficiëlepaviljoenwerddocumentatieuitgedeeld,eengratissouveniralsjewilt,ofeentypischdrankje,gratisoftegenbetaling.Demajestueuzepaviljoenen,prachtigepromenadesencharmantegastvrouwenwarenindrukwekkendgenoeg,maarzewarennietsvergelekenmetdestervandeEXPO:datvormdemetzijnstralendebolleneenfuturistischvisioen,eensymboolvanwetenschappelijkeentechnologischevooruitgang.HetAtomiumisuitgegroeidtoteensymboolvanBrusselenBelgië,ookvandaagnog.Etiennestondvolverbazingtekijken.NuishijblijdathetAtomiumnogaltijdbestaat.Eigenlijkwashetdebedoelingomhetaftebreken,zoalsvrijwelallepaviljoenenvandeExpo.MaardeBelgenhebben,netalsEtienne,hetAtomiuminhunhartgeslotenenhetiseennationaalsymboolgeworden.Latenwezeggendatikdievraagnietkanbeantwoordenomdatikgeconditioneerdwasdoormijnouders,doormijnvader,omhierfoto'stekomenmaken.Voorennadetentoonstelling.Ookdesloop,allepaviljoens,wehebbenerfoto'svan.Zelfsvanafdebrug.Ikheboveralfoto'svan,grotefoto's.Ikzaghetdusregelmatigmetmijneigenogen,nietalleentoeniklangsreedopdetrambeneden,maarmetmijnouders,mijnvader,Vroegerkwamenwehierheeldichtbijdebouwplaatsfoto'smaken.Wezagenditallesinaanbouw.Enikhebaldezedocumententhuis.Dusikdeedmee.Ja,hetiseensymbool.Wehebbenveelomtrotsoptezijn.IkwasiniedergevalheelblijmethetAtomium,diebedoeldwasomeenjaarteblijven.Toenzeihij:wegaanhettochslopen.Enuiteindelijk,in2007,denkik,of2008,hebbenzeallemurenverwijderdenroestvrijstaalgeplaatstenishijpermanentgebleven.Maarikzegje,mijngroteverdriet,alsikhetzomagzeggen,isdatalleseromheenwegis.Sporenvanhetopenluchttheaterzijnovergebleven,detweevertrekkenvanafdealgenoemdegroteloopbrug,erzijnnogsteedsdetweeblokken.DebasisvandeAmerikaansevlagenhetVlaamsetheater,dathetoudeAmerikaansetheaterwas.Erisnogsteedsdefonteinhieronderenhetkleinepaviljoenopdeexpo.Watblijfterover?Datisalles.Ja,enhetgipsenpaviljoen,hierbeneden,watnueenrestaurantis,watvroegereendanszaalwasdiealheellanggeslotenis.DitishetKortrijksegipsentegelpaviljoen.

Hetkleinewittebolletjeachterdebomenhier.Hijbleef.Gelukkighebbenwenogiets.Maardatisalles.Erzijnwelnogheelwatpaviljoenenovergebleven.Canadawaseenschool,geloofik,indebuurtvanBrasschaat.Jehebtverschillendegebouwendiescholenzijngeworden,diewerdenontmanteldenherbouwd.JehebtCôted'Or,datopderijbaannaMeiseligt,wateendanszaalisgeworden.JehebthetIBMpaviljoen,datookinderichtingvanBoomligt,voorBoom,hetgebouwisuitgebreid,waarbijdezelfdestructuurisgebruikt.Maarhetiseengebouwdatbewoondwordtdoordetailhandelaarsintegels,bakstenen,uitrustingvoorgebouwenenzovoort.JehebthetrestaurantinTsjechoSlowakije,dieeenstaandehalvemaanwas,diewerdontmanteldenherbouwdineenparkinPraag.IkzaghetinPraag,maarhetwordtnietlangergebruiktalsrestaurant,hetisleeg.Eenheleboelgebouwenzijngered.Vlakbijmijnhuis,inLimal,hebbenzehetgebouwnietherbouwd,maarhetNoorseschip,dattegenoverOostenrijklag,werdvolledigontmanteldenallestukkenverwijderd,balkenenplanten,hetwasveelhoutenbalken.AllesisontmanteldenmetdezeelementenherbouwdenzeeenfeestzaalinLimal.Hetlijktnieteensmeerophetpaviljoen,maarditzijndeelementenvanhetpaviljoen.DewereldtentoonstellinginBrusselwasietsunieks.Zebrachtmiljoenenmensensamenenopendehunogenvoordewereld.Jevraagtjeaf:zoudeWereldtentoonstellingvandaagookzosuccesvolzijn?Omdateenevenementalsdit,datdewereldlaatzien..hetisdewereld,Belgiëaandeenekant,maarhetisdebuitenwerelddienaarBelgiëkomtenzegt:"Ditiswiewezijn."Alsjenietweethoejehetmoetdoen,zuljehetnooitmeerdoen.Wantdankzijhetinternetisdatnieteensmeermogelijk.Mensenzullenjeditnooitlatenzien.Jehebtnuallesophetinternet.Wesurfen.Aandeanderekant,omtezienwatwetoenzagen,haddenwenaaraldezelandenmoetenvliegen.Enzogelukkigwarenwe.Wehebbenmensendiegeïnteresseerdzijnindetentoonstelling,endieernatuurlijkdebesteherinneringenaanhebbenovergehouden,ikbesefnogsteedshoeveelgelukwehadden.Enbovendienwashetallemaalhetzelfde,ondankshetfeitdaterVlaamsebewegingenzijngeweestenzovoort.Wievolgdeditop.Dejaren60warennietverweg.Hetwasnetbegonnen.Maarhetwasnogsteedseensymbool,komop,onschuldiggezegd,vaneenverenigdBelgië.Latenwesamenstaan,deleeuwiskrachtendetentoonstellingwaseensymboolvaneenheid.Waaromscheidenalswedingensamenkunnendoen?Enwehebbenhetgoedgedaan.HetlijdtgeentwijfeldatEXPO58eenhelegeneratieheeftgeïnspireerd.Iedereendieermeeincontactkwam,werderopdeeenofanderemanierdoorgeraakt.OokvoorEtienneblijftdewereldtentoonstellinginBrusseleenlevendigeherinnering.ZolevendigdathijeenmaquettevanEXPO58heeftgebouwd.Alshijterugindetijdkonreizen,watzouhijdanbezoeken?Webekijkenallesennemenonzetijd..wegaanallesopnieuwbekijken.Erisoveralzoveeltezien.Jekuntnietzeggendatjedaarheenmoetgaanennietdaarheen.Wemoetenallesopnieuwbekijken.Enikdenkdatiknogveelmeerzoudoen,alsikertweeënvijftigkeerwasgeweest,zouiknutweehonderdkeergaan.Hethangtallemaalafvanhoeveeltijdwekrijgen.Zozeerzelfsdatikaltijdtegenmezelfzeg,alsweinmijnlevenaanheteindevanonslevenzoudenkunnenzijn,opeendagzulookjijzeggen:Erisééndingdatikgraagterugzouwillenzien,maarmetmijnvolwassenogen,meteengoedevideocameraenmeteenfotocamera.Ditzijndezesmaandenvandetentoonstelling.Datisééndinginmijnlevendatnatuurlijkverledentijdis,maardieikgraagnogeenszouwillenzien,omerechtintekomen.Endatwaseigenlijkdebedoelingvandemaquette,omtekunnen...Ikhebdemaquettezelfsontworpen.Niemandheeftmeooitgevraagdomdattedoen.Hoegingheteigenlijk?Ikwasdegenediedezemaquetteegoïstischvoormezelfwildebouwen,Ikvoeldedatikhetkon,zodatikdeexpoweerkonzien.Enhettoevalwildedathetintweeduizendnegentienwerdvoltooid.Eninmeitweeduizendtwintig,ophetRTBFnieuws,werdJulieAlmeaugeïnterviewdophettvnieuwsenzezei:"VanwegeCovidmoestenwedrieofviermaandendicht.Ikbenaldriemiljoenkwijt.Wezijnmetongeveerveertigmedewerkers.OnzeVZW,diewemetonseigengeldbetalen,ontvangtgeensubsidievandestadBrussel.Wegaanwaarschijnlijkopentijdensdeeerstelockdown,dusbeginjuli.Endatwaseindmei/beginjuni.Enikzeitegenmijnvrouw:"Ikhebdezemaquette."Enveelmensenommeheen,haddenmetalverteld,ofburen,offamilie:"Hoedanook,jehoudtdiemaquettevoorjezelf,jezouhettentoonmoetenstellen."Ikzeg:"Ja,maarikkenniemandbijdeVZW.Hoedanook,ikdeedhetvoormezelf,egoïstischiniedergeval.Ja,misschien,ikweethetniet."Ikhadgeenidee.Maartoenikditberichthoorde:Juliezegt:"Wezittenvast,wehebbengeldverloren,wezittenvast,allesisgesloten".Ikzeitegenmijnvrouw:"Ikgacontactmetzeopnemen".EnerwassprakevanomhetAtomiumweerteopenen.Ikbelde,keekinhettelefoonboekenvervolgensopinternet.IkhebdecontactgegevensvandeVZWopgezocht,gebeldentoenzeiiemandaandetelefoon:"Weetje,ikbenhieralleen,maarerisniemand.""Wezijngesloten,wegaanwaarschijnlijkbeginjuliweeropen."Dusikzei:"Magikdecontactgegevensvantweemensen?"ZegafmeMrSimons,HenriSimons.Endan,Julie,hetGSMnummerenhetemailadres.Ikhebeenheleverklarendeemailgeschreven,enikhebongeveervijftienfoto'svandemaquettetoegevoegd.Ikzei:"Datzouikleukvinden,omjeeenhandjetehelpenbijdeheropening,hetzoueenargumentzijnommensenaantetrekken,omdatbuitenlandersnietkondenkomen,EerstwarenhetalleendeBelgen.Nietvergeten.Ikzaljeeenaanboddoen.Kommaarkijken,wekunnenhetgoedmetelkaarvinden.Enikleenhetjegratisuit.Eninfeiteleenikhetgratisuit,vooralleduidelijkheid,gratis,sinds20juli.Duszekwamennaarhuisenwehaddeneenpraatje.Zeverzekerenme,beschermenme.Endemaquetteistentoongesteld.Ikhebhemnogsteeds,maarditmaalalssouvenirvooriedereen.Bedanktvoorhetluisteren.Wiljemeerverhalen?Luisterdannaardeanderepodcasts,enduikindewereldvanEXPO58.WiljemeerwetenoverhetAtomiumofdeWereldtentoonstelling?GanaarAtomium.bevooralleinformatieofbezoekdepermanentetentoonstellingoverEXPO58inonsnationaalmonument.